Ik houd van tradities en vind het jammer dat langzamerhand er vele van verdwijnen. Zo ook het ‘toafeln’ dat tegenwoordig door de niet-vleeseters als niet-meer-kunnen wordt beschouwd. Maar laten we, voordat we verder gaan, de zurigheid van deze openingszin even afblussen want er zijn nog altijd gezinnen waar op oudejaarsavond uitgebreid wordt getoafeld.
Toafeln is een traditioneel Oost-Nederlands gebruik. Enkele dagen voor de jaarwisseling doet de slager goede zaken. Dan wordt er vlees ingekocht voor het eten in familieverband op oudejaarsavond. Alles bedoeld voor het toafeln. Aan het eind van de decembermaand worden er natuurlijk ook oliebollen en appelflappen gegeten maar soms ook andere meelgerechten maar vooral ook veel vlees, met name in onze omgeving. Dan komt er pork of prik op tafel die met stroop lekker gemaakt wordt of ‘jan in de zak’, gepekelde en gedroogde en daarna gekookte “oale ribb’n” en dito harde worsten en soms ook stokvis. Daarbij wordt dan rode kool met aardappelen gegeten waarbij het ‘nat’ van de gekookte vleesgerechten als ‘jus’ over de aardappelen wordt gegoten. Onnodig te vermelden dat zo’n wijze van avondeten danig ‘besprenkeld’ moet worden met (non)alcoholica.
Gegeten wordt er of vóór aanvang van de Oudejaarsdienst maar ook wel erna, afhankelijk van de aanvangstijd. Eten vóór kerktijd heeft als nadeel dat men van de dienst niet veel mee krijgt… Het is natuurlijk wel zo, dat de avond vroeger niet beheerst werd door televisieprogramma’s.
Soms eet de één of ander wel eens te veel en heeft daar dan de rest van de avond behoorlijk veel last van. In sommige gevallen wordt het voor die persoon dan een ‘dikke-buketies-oavond’.
Het vermoeden bestaat, maar dat weet ik niet zeker, dat de oorsprong van het toafeln ligt bij het feit om gedurende de winter ‘vet op de botten’ te krijgen voor komende maanden. Of had het te maken met lekker eten aan het eind van het jaar of de overgang van Oud- naar Nieuwjaar? Of, en dat heb ik ook weleens gehoord, dat ‘oald vleis’ moest worden opgemaakt. In november, de slachtmaand, hadden immers veel gezinnen nog hun koe of varken geslacht en zo een nieuwe voorraad vlees kunnen ‘opslaan’.
Dit ‘opslaan’ gebeurde meestal in een zogenaamde ‘Keulse pot’: een stenen pot die eeuwenlang gebruikt werd voor het inleggen van o.a. vlees. De potten werden verhandeld in Keulen en waren meestal grijsblauw met kobaltblauwe versieringen maar soms ook bruin van kleur, met een inhoud van 20 tot 30 liter (eigen foto).
De OKV wenst u een smakelijke jaarwisseling en veel heil en zegen voor het nieuwe jaar!