De naam zal veel mensen niets zeggen. Raiffeisen leefde rond 1850. Toch gebruiken we de eerste letters van zijn naam regelmatig. Zeker. De eerste letters van zijn naam vinden we terug in de naam RaBobank. De afkorting van Raiffeisen-Boerenleenbank.
Hij was burgemeester van een dorp in het Duitse Rijnland. ’De hongerwinter van 1846-1847 bracht bittere armoede in zijn regio. Hij stelde vast dat liefdadigheid geen uitkomst bracht. Hij bond de strijd aan tegen armoede en ellende en koos voor een andere aanpak: zelfhulp, onderlinge solidariteit en zelfbestuur. Hij bracht arme boeren samen om zichzelf en elkaar te helpen.’ Om kleine boeren de kans te geven hun levenssituatie te verbeteren, moesten ze een beroep kunnen doen op goedkope kredieten. Hij vormde daarvoor coöperaties. Zo ontstonden verenigingen met een coöperatieve structuur en lokale autonomie. Met bestuurders uit eigen kring.
Vanaf begin 1900 verschenen in Vroomshoop aan het kanaal een landbouwcoöperatie en een boerenleenbank. In Den Ham vestigden zich tegenover en naast elkaar een melkfabriek, een landbouwcoöperatie (CAV) en een boerenleenbank. De melkfabriek droeg de naam “De Eensgezindheid”. Hetzelfde doel nastreven. De melkfabriek en de boerenleenbank zijn uit het dorpsbeeld verdwenen. Alleen ‘’CAV Den Ham” is nog aan de Dorpstraat terug te vinden.
De dit jaar jubilerende Oudheidkundige vereniging verzamelt, bewaart en archiveert digitale en papieren documenten. In het archief ligt ook het jubileumboek van de 75-jarige melkfabriek.
Daarin een lange namenlijst van leden die deel uitgemaakt hebben van het bestuur. Leden, die zich ‘belangen-loos’ hebben ingezet. Die samen met de leden een verlengstuk van het eigen bedrijf opbouwden. Het ademt een coöperatieve sfeer. Een wij-gevoel. Er wordt in het ‘naschrift’ geschreven over de groter wordende bedrijven. Tegelijkertijd nam het aantal bedrijven af. Te grote financiële risico’s om lokaal op te lossen.
Hoe ging het met Raiffeisens gedachtengoed? Het wekt verbazing dat zijn idee zoveel navolging kreeg. Het heeft veel voor de boerengemeenschappen betekend. In de loop van de tijd verdwenen de plaatselijke coöperaties. De bank met lokaal bestuur en plaatselijke leden is opgegaan in een landelijk georganiseerde bank, de Rabobank. De Eensgezindheid is opgenomen in een landelijk georganiseerde melkfabriek, destijds Coberco. Zo is ook de Vroomshoopse landbouwcoöperatie in de opschaling verdwenen.
De enig overgeblevene, CAV Den Ham, paste een vijftal jaren geleden de organisatiestructuur aan. De leden kwamen niet langer uitsluitend uit Den Ham. De lokale autonomie verdween. En daarmee kwam ook bij de laatste coöperatie een eind aan de onderlinge solidariteit en een belangen-loos bestuur. Een advertentie in deze krant getuigde daarvan.
Komt het nog goed met het gedachtegoed van Raiffeisen? Of blijft het bij twee letters in de banknaam? Misschien vinden we het antwoord later terug in ons historisch archief “De Krulsmid”. We gaan door met verzamelen van documenten. Nu eerst ons jubileum markeren.