Hebt u deze decembermaand ook zo anders ervaren? Je ging niet gezellig even met elkaar winkelen; je deed de nodige boodschappen en dan vlug weer naar huis. Ook hadden we, onder de restricties, een aangepaste Sinterklaas- en Kerstviering en daarbij ook nog een jaarwisseling die anders verliep als voorgaande jaren: ‘aangepast’ vuurwerk en geen samenkomsten voor het uitwisselen van heilwensen.
De aankondiging van een Nieuwjaar geschiedde voorheen door de Klepperman, een veelzijdig beroep: De Klepperman of Nachtwacht riep dan hoe laat het was. Tevens fungeerde hij soms als Lantaarnopsteker, Dorpsomroeper en ’s nachts als Brandwacht. Ook den Ham kende een Klepperman/Lantaarnsteker: G.J. Pas (*1870) wonende aan de Grotestraat 2, nu Jumbo. Zijn zoon, Johan (* 1907) heeft deze ‘functie’ niet (meer) bekleed – hij had een boekhandel – ervan uitgaande dat toen het elektrisch licht in Den Ham kwam.
In de regio Hardenberg, maar ook in Hellendoorn en Bad Bentheim, trokken in vroeger jaren hele groepen mensen tijdens Nieuwjaarsnacht al zingend met de Klepperman mee in zijn eerste ronde. Overal stonden dan de dorpelingen in open deuren; handdrukken en heilwensen werden in het voorbij gaan gewisseld en de lucht was vervuild van het daverend schieten (met carbid). Nadat de torenklok twaalf uren had geslagen zette de Nachtwacht met forse stem het ontroerende onderstaande lied in dat maar ééns in heel het jaar gezongen werd: ‘Lied van de eerste ronde’. Oudere inwoners herinnerden zich:
“Twaalf uur, de klok heeft twaalf,
Daar komt de nachtwacht met zijn stok.
Hij roept twaalf uren heeft de klok
Hij doet zijn eerste ronde!
En zijn handjes gingen van klap, klap, klap,
En zijn voetjes gingen van stap, stap, stap
O ja, de klepperman van twaalf
’t is nog geen nacht!”
Hierna een korte pauze, waarin drie keer de klep heen en weer werd bewogen en dan volgt met zekere plechtige gedragenheid de aankondiging:
“Het oude jaar is weer verscheên
Het nieuwe zijn wij ingetreên
Twaalf uur, de klok heeft twaalf!”
Nu komt er een mededeling waarin het plichtsbesef van de Nachtwacht medegedeeld werd in:
“Sluit uw deur en vensters dicht,
Ik moet waken en gij moet slapen,
dat is mijn plicht!”
En na deze langademige verzekering tot slot de voor het Nieuwjaarslied zo karakteristieke stichtelijke vermaning:
“Vreest God en zijn Gebod
Twaalf uur, de klok heeft twaalf!”
Het was in vroeger jaren een heel bijzondere ommegang, die ‘eerste ronde’. Hopelijk eind dit jaar weer een ‘normale’ decembermaand; tradities zijn er om in ere te houden!