Vanaf het tijdperk dat het mensdom zich over het noordelijk halfrond verspreidde en zich met vuur ging verwarmen vinden archeologen sporen van houtskool en verbrande botten. Hout dus als ultieme brandstof. De jongste geschiedenis leert ons dat de Romeinen al turf als brandstof gebruikten. En tijdens “de grote ontginning“ van Nederland was het graven of baggeren van veen dé brandstof om warm te blijven.
Turfstekers
Al vroeg vinden we in de Marke boeken van Den Ham en Linde discussies over turfgraven en hakhout als brandstof. En de grootschalige veenexploitatie van Vroomshoop is nog maar 150 jaar geleden.
De impact op ons landschap loog er niet om, grote meren ontstonden door baggeren van veen, en kanalen werden gegraven om het te vervoeren. Veel plaatsnamen herinneren ons er aan.
Kolenmieten
De volgende transitie ontstond rond 1900 toen de mijnbouw voor steenkool in Limburg werd opgepakt door Vadertje Staat. En in het gebied wat we Kolenmieten noemen werd in die tijd houtskool geproduceerd. Grote stapels rechtopstaande stammen werden afgedekt met aarde en plaggen waarna middels verschillende openingen door beperkt zuurstoftoevoer het verkolingsproces tot houtskool op gang werd gebracht.
Olie
In 1943 werd in Schoonebeek olie gevonden. Tot 1996 werd er 250 miljoen vaten olie opgepompt met jaknikkers en denderde om de zes uur een lange olietrein door Vroomshoop en Geerdijk. En in dezelfde jaren werd er ten zuiden van Vriezenveen ook naar olie gezocht. Zonder resultaat zoals we inmiddels weten. Naast kolen, turf, olie, benzine en petroleum werd er nog steeds hout gestookt. Maar de kolenboer in de petroleumventer deden de beste zaken. En elk huis had een kolenhok, een kolenkit of oliestook.
Aardgas
Tot er in 1959 door de NAM in Slochteren een gasbel wordt aangeboord. Het ene na het andere gasveld wordt ontdekt en binnen 10 jaar zit heel Nederland aan het gas. Een energietransitie van jewelste. Van de opbrengsten worden Deltawerken, grote projecten, maar ook ons sociale stelsel gefinancierd. “Dutch disease” werd een wereldwijd begrip.
In 1986 doet zich voor het eerst een aardbeving voor in Groningen. Na 2012 met een schok van 3.0 op de schaal van Richter volgt de ene beving de andere op. Met voor velen catastrofale gevolgen.
Het kabinet besluit in 2018 de Groninger gaskraan dicht te draaien.
Zonnepark langs de Flierdijk
Daarnaast blijkt CO2-uitstoot van fossiele brandstof wereldwijd grote gevolgen te hebben. Klimaatveranderingen en natuurrampen maar ook het smelten van de ijskappen tot gevolg. Klimaatneutraal is het toverwoord. Immense windmolens verschijnen op zee en aan de horizon. “Not in my backyard” is overal het protest. En wie nu, anno 2022, langs de Flierdijk fietst tussen Vroomshoop en Den Ham, ziet een zee aan glimmende zonnecollectoren. In schril contrast met ons mooie bos de Zandstuve. Opnieuw een transitie. Halen we op tijd de gehaalde doelstellingen van Parijs? Of gaat kernenergie ons nog een handje helpen? De tijd zal het leren.