De bel gaat. Er staat een bezorger van Post NL, DPD, DHL, UPS, FEDEX of GLS aan de deur met een pakketje. Wij ervaren dit gemak om ‘vanuit de luie stoel’ bestellingen te plaatsen waardoor wij met elkaar Amazon en Bol.com, Wehkamp en Coolblue hun goddelijke gang hebben gegund. De e-commerce heeft de fysieke winkel weggeblazen. En velen voeren geen telefoongesprekken meer maar appen, liken, of tweeten. Verliezen we zo niet onze sociale contacten? Kunnen we niet beter bij elkaar op de koffie gaan en meer aansluiting bij elkaar zoeken in deze individuele maatschappij waarin iedereen voortdurend op zijn of haar telefoon kijkt?
“Dan vroeger” horen we dikwijls van ouderen om ons heen. Toen kwamen nog de marskramers met garen, knoopjes, wol en nog veel meer negosie ‘aan de deur’; melkventers verkochten aan huis ‘losse’ melk; woonwagenbewoners liepen van huis tot huis om scharen te slijpen. Petroleumventers brachten de petroleum en kolenboeren vulden de bunkers met kolen en bezorgden gelijk de turf; groenten werden aan huis bezorgd en de contributies voor elektra, ziekenfonds of kerk en dergelijke werden ‘aan de deur’ opgehaald. Postbodes bezorgden niet alleen brieven maar indien gewenst namen ze ook je geld mee van het postkantoor en namen dan je brieven mee retour. Pakjes werden bezorgd door de vrachtrijders; kleren werden gemaakt door de kleermakers; en in Den Ham was Anna Lindenhovius (van Adam) de telegrafiste terwijl telegrammen werden bezorgd door Knelis Jan Willem (Poel).
En dan hebben we het nog niet eens over de mutsenmaakster, de ‘aanzegger’, de lantarenopsteker en klepperman, de klokkenluider, de schillenboer, naaisters, huisslachters, vroedvrouwen, kalverschetsers, klompenmakers, blauwververs, genezer(es)s(en), veldwachters en straatvegers gehad. En wat te denken van alle bakkers, slagers en kruideniers die hun waren thuis bezorgden. Tegenwoordig bestel je je boodschappen via de app bij Albert Heijn, Jumbo, Plus en dergelijke. Tegen betaling worden die thuis bezorgd. Wat dat betreft is er niet veel veranderd. Of zou de SRV-wagen terug komen? In Las Vegas werd een futuristische, rijdende supermarkt geïntroduceerd. Wanneer hebben we die eerder gezien?
Veel beroepen kwamen en gingen eeuwenlang met culturele gewoonten en nieuwe uitvindingen. De mechanisatie en automatisering hebben dit proces versneld. Verdwenen banen geven ons een interessante kijk op het leven van toen. Wie herinnert hen niet? Ik pretendeer niet dat de lijst compleet is. Mogelijk kent u er nog meer…. . In het kwartaalblad van de Oudheidkundige Vereniging ga ik verder in op deze ‘venters’ van toen die in weer en wind hun kost moesten verdienen.
Was het vroeger nou echt beter? Of herhaalt zich deze culturele gewoonte? De hang naar ‘toen’ is volgens trendwatchers en onderzoekers groter dan ooit, als tegenhanger op de overconsumptie. We verlangen naar de eenvoud en rust van vroeger als antwoord op ons hectische, digitale leven. Maar laten wij het verleden nou ook niet mooier maken dan het is.